ACİL KORUNMA

Acil korunma, korunmasız cinsel ilişki sonrası veya kullanılan korunma yönteminde başarısızlık olması ya da cinsel saldırı durumlarından sonra oluşabilecek istenmeyen gebeliklerin önlenmesi için kullanılan yöntemdir.

Acil korunma ne zaman uygulanır?

• Doğum kontrol haplarının alınmasının unutulması (3 veya daha fazla ardışık doğum kontrol hapının unutulması veya döngünün ilk haftasında 3 gün gecikme olması)
• Progestin içeren hapın (mini hap) normal alım saatinden itibaren 3 saatten fazla gecikmesi veya önceki hapın üzerinden 27 saatten fazla zaman geçmesi
• Desogestrel içeren hapın (0.75 mg) normal alım saatinden itibaren 12 saatten fazla gecikmesi veya önceki hapın üzerinden 36 saatten fazla zaman geçmesi
• Aylık enjeksiyonlarda 1 haftalık gecikme ya da üç aylık iğnelerde 4 haftalık gecikme olması
• Prezervatifin yırtılması, kayması veya yanlış kullanımı
• Spiralin kayması veya yerinden çıkması
• Takvim yönteminin yanlış hesaplanması
• Geri çekme yönteminde başarısızlık (vajina veya dış genital organlara boşalma)
• Cinsel saldırı

Acil korunmada hangi yöntemler kullanılır?

Acil korunmada iki temel yöntem bulunmaktadır. İlaçlar (ertesi gün hapı) ve rahim içi araçlar(spiral)

İlaçlar(ertesi gün hapı)

-Levonorgestrel (LNG) içeren haplar

• İçerisinde 1,5 mg Levonorgestrel bulunmaktadır
• Korunmasız ilişkiden sonraki 72 saat içerisinde, ancak mümkün olduğunca erken ve tercihen ilk 12 saat içerisinde alınması önerilir.
• Kullanım sonrası gebelik riski % 1.2 – % 2.1 arasındadır.
• Düşük ilacı değildir, oluşmuş ya da yerleşme aşamasındaki bir gebeliği engellemez.
• Esas etkisi, adet döngüsünün ilk yarısında alındığı zaman yumurtlamayı önlemesi veya geciktirmesidir.
• Kullanımından sonra en sık görülen yan etkiler bulantı, kusma veya düzensiz kanamadır.
• Alındıktan sonraki 1-2 saat içerisinde kusma olursa dozun tekrarlanması gerekir.
• Acil korunma hapının alınmasını takiben beklenen adet kanaması bazen bir hafta önce veya bir hafta sonra görülebilir. Eğer adet gecikmesi bir haftadan uzun sürer ve ve kanama miktarı normalden az olursa mutlaka gebelik testi yapılmalıdır.
• LNG içeren ertesi gün hapının kullanılmasına rağmen gebelik oluştuğu durumlar için, bebekle ilgili herhangi bir olumsuz yan etki bildirilmemiştir.

-Ulipristal asetat içeren ilaçlar

• Korunmasız ilişkiden sonraki en kısa sürede, ancak 120 saat (5 gün) içerisinde kullanılmalıdır.
• Tek tablet 30 mg olarak alınır.
• Etkisi, ilacın kullanıldığı adet döngüsünün dönemine göre değişiklik gösterir. Döngünün ilk yarısında kullanıldığında yumurtlamayı engelleyerek veya geciktirerek etki gösterir, döngünün ikinci yarısında kullanıldığında ise rahmin iç tabakasını incelterek bebeğin yerleşmesini engeller.
• İlacın kullanımını takiben 3 saat içerisinde kusma olursa tekrar alınması gerekmektedir.
• Kullanım sonrası gebelik riski % 1.2’dir.
• Kullanım sonrası yan etkiler: baş ağrısı, bulantı, karın ağrısı, adette gecikmedir.
• Gebelikte bebek üzerine etkileri hakkında yeterli veri olmamakla birlikte, hayvan çalışmalarında olumsuz bir etki görülmemiştir.
• Emzirme döneminde kullanılacaksa, en az bir hafta boyunca emzirmenin gerçekleştirilmemesi önerilmektedir. Bu süre zarfında sütün sağılarak atılması önerilir.

Bakır içeren rahim içi araç(spiral)

• Bakır içeren spiraller, korunmasız birliktelikten sonraki ilk beş gün içerisinde uygulandığı taktirde acil korunma yöntemidir.
• Özellikle uzun süreli korunma isteyen kadınlarda tercih edilebilir.
• Acil korunmada bakır içeren spiraller en etkili korunma yöntemidir. Yöntemin kullanımı ile birlikte gebeliği önleme oranı %99’un üzerindedir.

Sonuç

• Acil korunma yöntemleri, korunmasız cinsel ilişki veya kullanılan korunma yöntemlerinin birindeki başarısızlık durumlarında kullanılan istenmeyen gebelik riskini azaltan yöntemlerdir.
• Bakırlı spiraller, acil korunma olarak diğer yöntemlere göre daha etkilidir ve uzun süreli korunma düşünen kadınlarda ilk seçenek olmalıdır.
• Ertesi gün haplarından Ulipristal asetat içeren tabletler Levonorgestrel içerenlere göre daha etkilidir.
• Ertesi gün hapları yumurtlamayı geciktirerek etki göstermeleri sebebiyle, kadınların, adet döngüsünün geri kalan kısmında hormon içermeyen başka bir etkin yöntem ile korunmaları gerekmektedir.
• Acil korunmada kullanılan ilaçlar bir doğum kontrol yöntemi olmayıp istenmeyen gebelikleri %100 oranında engellememesi nedeniyle, gebelik planlamayan çiftlerin, mutlaka etkili bir yöntem ile korunmalarını önermekteyiz.
• Acil korunma, nadir durumlarda kullanılabilecek bir yöntem olup küretaj oranlarını azaltabilmektedir, ancak küretaj da plansız gebeliklerde gebeliği sonlandırmak için seçenek olarak bulunmaktadır.