PREMENSTRÜEL SENDROM (PMS), ADET ÖNCESİ SENDROM
Premenstrüel sendrom (PMS) nedir
Premenstrüel sendrom (PMS), adet döneminden önce ortaya çıkan fiziksel ve duygusal belirtilerin birarada olduğu kombinasyondur.
Genellikle adetten 1-2 hafta önce başlar ve kanamanın başlamasıyla birlikte azalır.
PMS, üreme çağındaki kadınların çoğunu etkileyebilir, ancak belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir.
Belirtileri nelerdir
PMS belirtileri fiziksel, duygusal ve davranışsal olarak 2 gruba ayrılabilir.
Fiziksel belirtiler:
- Karın şişkinliği
- Göğüslerde hassasiyet
- Baş ağrısı
- Kas ve eklem ağrıları
- Yorgunluk
- Uyku düzensizlikleri
- İştah değişiklikleri ve tatlı krizleri
Duygusal ve davranışsal belirtiler:
- Sinirlilik ve gerginlik
- Depresif ruh hali
- Anksiyete (kaygı)
- Dikkat dağınıklığı
- Aşırı hassasiyet ve ağlama eğilimi
- Sosyal içe kapanıklık
PMS neden olur
PMS’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Bu faktörlerin başında hormonal değişiklikler gelmektedir. Yani adet döngüsünde östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, PMS semptomlarını tetikleyebilen sebeplerden biridir.
Hormonal değişikliklerle birlikte beyin kimyasallarındaki değişimler yani serotonin seviyesindeki düşüşler de, ruh hali değişikliklerine ve duygusal belirtilere neden olabilir.
Bu durum bazı kadınlarda görülürken, bazılarında ise hiç belirti olmayabilir. Bunun sebebi biyolojik, genetik, hormonal ve psikolojik etkenlerin karmaşık etkileşimidir.
* Genetik yatkınlık
* Bazı kadınların beyinlerinin östrojen ve progesteron hormonlarının döngüsel değişikliklerine ve dalgalanmalarına daha hassas tepki göstermesi
* Seratonin seviyeleri düşük kişilerde adet öncesi depresyon, sinirlilik, anksiyete gibi belirtilerin daha belirgin olması
* Yaşam tarzı ve beslenme farklılıkları: kafein, alkol, düzensiz uyku ve şekerli gıdalarla beslenenlerde belirtiler daha fazla, egzersiz yapan, dengeli beslenen ve uykusu düzenli kadınlarda şikayetler daha az olabilir.
Adet öncesi sendromunun tanısı nasıl konulur
Esas olarak hastanın şikayetleriyle birlikte tanı konulur. Yukardaki şikayetlerin adetten 1-2 hafta önce başlayıp, adetin başlamasından itibaren birkaç gün içerisinde azalıp kaybolması, bunun her döngüde tekrarlaması, sosyal, mesleki ve duygusal hayatını etkileyecek düzeyde olması tanıyı koymamızı sağlar.
Ancak bazı tıbbi durumların dışlanması gerekmektedir.
Bunlar:
* Tiroid fonksiyon bozuklukları
* B12 veya demir eksikliğine bağlı kansızlık
* Gerekirse anksiyete veya majör depresyon ayrımı için psikiyatrik değerlendirme yapılmalıdır.
Adet öncesi sendromun tedavisi nasıl yapılır
Tedavi, şikayetlerin şiddeti ve niteliğine göre yapılır.
1 – Yaşam tarzı değişiklikleri:
* Beslenme: Kafein, alkol, fazla tuz ve şeker azaltılmalı. Kan şekeri dalgalanmalarını önleyen diyet tercih edilmeli
* Düzenli egzersiz: Orta derecede aerobik egzersizler şikayetlerin azaltılmasına yardımcı olur.
* Gevşeme teknikleri: Nefes çalışmaları, meditasyon ve yoga özellikle anksiyete ve duygusal dalgalanmalarda faydalıdır.
2 – Vitamin ve mineral takviyeleri:
Magnezyum, P-5-P, tıbbi nane yağı gibi destekler.
3 – Medikal tedaviler:
Orta ve ileri evre PMS veya yaşam tarzı değişiklikleri ile vitamin ve mineral takviyelerinin yeterli olmadığı kişilerde uygulanır.
Mutlaka hekim kontrolünde başlanıp takip edilmesi gerekmektedir.
* Hormonlar tedaviler: Yumurtlamayı baskılayıp, hormonal dalgalanmaları azaltmak için doğum kontrol hapları veya progesteron içeren tedaviler kullanılabilir.
* Antidepresan tedavisi: İleri evre Premenstruel sendrom veya Premenstruel disforik bozukluğu olanlarda önerilmektedir.