SERVİKS (Rahim Ağzı Kanseri ) Tarama ve Önleme
Anatomi
Serviks terimi latincede boyun kelimesinden türemiştir ve rahim ile vajen arasında bulununan yaklaşık 3 cm uzunluğunda bir kanaldır.
Serviks kanserinin sebepleri
1- Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu (serviks kanserinin %99’undan fazlasında HPV pozitiftir)
HPV virüsünün ana bulaş yolu cinsel ilişkidir.
Cinsel birleşme şart değildir, genital bölgedeki cilt teması bulaşma için yeterlidir.
40’dan fazlası anüs ve genital bölge ile ilişkilidir.
15 tipi servikal kanser ile ilişkili yüksek riskli virüslerdir (en sık tip 16-18)
3 tanesi büyük ihtimalle yüksek riskli olabilecek gruptadır (TİP 26-53-63)
12 tanesi de düşük riskli gruptadır (en sık tip 6 -11). Bunlar genital siğillerden sorumludur
2- Erken yaşta (<16yaş) ilk cinsel ilişkide bulunmak
3- Birden fazla cinsel partner varlığı
4- Sigara içilmesi
5- Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Serviks kanserinin gelişimi
Cinsel hayatın başladığı yıllar, serviksin HPV enfeksiyonlarına en açık olduğu dönemdir. Nitekim HPV görülme sıklığının en yüksek olduğu yaş grubu da 20-24‘tür.
Ancak birçok kadın etkin bir immün yanıt vererek ortalama 1-2 yıl içinde enfeksiyondan temizlenir ve viral yükü saptanmayacak düzeylere iner.
Az bir kısımda HPV enfeksiyonu ilerler, önce kanser öncesi lezyonlara daha sonra da kansere ilerleyebilir.
Ancak ilk HPV enfeksiyonu ile kanser gelişimi oldukça uzun bir sürede (ortalama 15 yıl) olur.
Serviks kanseri neden önlenebilir bir kanserdir
Serviksin kolay ulaşılabilir bir organ olması ayrıca taramada kullanılan PAP smear ve HPV ile erken tanıya gidilebilmesi, kansere gidiş için çok uzun bir süre gerekmesi ve saptanan kanser öncesi lezyonların etkili bir şekilde tedavi edilebilmesi nedeniyle serviks kanseri tüm kanserler arasında koruyucu yaklaşımlarla en fazla başarı elde edilen kanserdir.
Serviks kanser taramasında primer önleme
1-HPV aşısı
Hpv aşısı hakkındaki yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
2-Kondom Kullanımı
Kondom kullanımının HPV’ye bağlı hastalık gelişimi ve devamlılığına karşı bir miktar koruma sağladığı ancak tam bir koruma sağlamadığı bilinmektedir. İstikrarlı kondom kullananlarda servikal HPV testi pozitifliği daha az olmakla birlikte, kondom ile korunmayan bölgelerde HPV bulaşabilmektedir.
Servikal kanser taramasında sekonder önleme
Amaç kadınların HPV enfeksiyonunu almasından sonra prekanseröz lezyonlara (yaklaşık 10 yıl) ve prekanseröz lezyondan kansere (yaklaşık 10 yıl) dönüşüm için oldukça yavaş olan ilerleme esnasında tekrarlayan taramalarla bu aşamanın herhangi bir safhasında değişimi yakalayıp müdahale etmektir.
1-Smear
Smear testi hakkındaki yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
2-HPV taraması
Serviks kanseri taramasında tek başına veya smear ile birlikte kullanıldığında taramanın duyarlılığını arttırmaktadır.
HPV taraması serviks kanseri ve prekanseröz lezyonlarla ilgili, hücresel anomalileri daha iyi ve daha uzun süre tahmin edebilmektedir.
Böylece uzun güvenlik penceresi devreye girmekte ve tarama aralıkları bu testle birlikte daha seyrek olabilmektedir.
Önerilen tarama programı:
21 yaş altı: Tarama önerilmiyor
21-29 yaş arası: 3 yılda bir smear
30-65 yaş arası: Aşağıdakilerden herhangi biri
a- 3 yılda bir smear
b- 5 yılda bir HPV testi
c- 5 yılda bir HPV+Smear testi
65 yaş üstü: Öncesinde yeterli negatif tarama sonuçları varsa 65 yaş üstünde tarama önerilmiyor.
Öncesinde histerektomi (rahmi alınmış) olmuş veya serviksi alınmış kişiler: Yüksek gradeli servikal prekanseröz lezyon veya serviks kanseri öyküsü yoksa tarama önerilmemektedir.